فن آوری های نوین؛ ایجاد رفاه و آسایش یا دغدغه خانواده ها!

بعد از ورود فن آوری های نوین نظیر رایانه، تلفن همراه و سایر تجهیزات دیجیتالی به داخل کشور، به مرور ضریب استفاده از این فن آوری ها تمامی حد و مرز ها را در هم نوردید و امروز کمتر خانه ای پیدا می شود که به این تکنولوژی های مدرن دسترسی نداشته باشد. در ابتدای ورود این وسایل دیجیتالی به کشور به دلیل قیمت بالا و آشنا نبودن مردم با آنها، عمدتاً استفاده از آنها جنبه تجاری و اداری داشت و بیشتر ادارات و نهاد های دولتی یا تجار و کسبه بزرگ از این وسایل استفاده می کردند. اما با فراگیر شدن استفاده از تکنولوژی های روز دنیا کم کم پای این تجهیزات به همه خانه ها باز شد و مصارف شخصی و خانگی نیز پیدا کرد. تا جایی که موارد کاربرد این وسایل از خانه به مسیر راه هم کشیده شده است و شما در اتوبوس یا سرویس هم می توانید از طریق لپ تاپ یا تبلت به اطلاعات شخصی خود دسترسی پیدا کنید.اما با وجود هزاران کاربرد و خاصیتی که وسایل الکترونیکی جدید دارند، بعد از استفاده کلامی و ارتباطی،  بیشتر جنبه تفریحی و سرگرمی آن برای مردم مهم است و اکثر مردم در استفاده علمی و کاربردی از این وسایل غافلند. جالب اینکه جنبه سرگرمی این فن آوری های جدید دامن بزرگسالان را نیز گرفته است و حتی در برخی جلسات مهم شاهد بازی مسئولین رده بالای کشور با تبلت و گوشی هستیم! دلایل بسیاری در بروز این پدیده یعنی «عدم استفاده کاربردی و حد اکثری از تجهیزات و فن آوری های نوین» دخیل هستند. عدم آشنایی به زبان انگلیسی در استفاده از برخی نرم افزار ها، عدم توسعه دولت الکترونیک، به روز نبودن زیر ساخت ها و عدم امکان اجرای برخی امور نظیر انتخابات از طریق اینترنت، عدم آشنایی خانواده با این وسایل و ارائه اطلاعات به فرزندان، عدم آموزش صحیح از طریق رسانه ملی و سایر نهاد های مرتبط، اهمیت درآمد زایی این تجهیزات برای دولت به نسبت هزینه کرد برای فرهنگ سازی، وجود برخی کلاهبرداری ها در دنیای وب و ... باعث شده تا بیشتر جنبه تفریحی و تفننی این فن آوری ها مورد توجه مردم قرار گیرد.
با این وجود توسعه این تجهیزات و ورود آنها به بازار های داخلی اجتناب ناپذیر است و این گستردگی و توسعه پر شتاب لزوم برنامه ریزی و فرهنگ سازی در استفاده بهینه از این تجهیزات را دو چندان می کند.
گوشی باز ها و مدل بازها چه کسانی هستند؟
همانگونه که در ابتدای گزارش عنوان شد بعد از ورود فن آوری های جدید ارتباطی به کشور به علت قیمت بالای این محصولات تنها افراد دارای تمکن مالی بالا، قادر به خرید این وسایل بودند. بنابراین داشتن موبایل نوعی کلاس و برتری خیالی در بین افراد جامعه – به ویژه خانواده های پولدار- محسوب می شد. اما با افزایش ضریب نفوذ و کاهش قیمت ها همه افراد جامعه حتی کودکان و نوجوانان نیز از این فن آوری بهره مند شدند. بعد از این مرحله ماجرای کلاس و برتری «داشتن گوشی» وارد فاز جدیدی شد و فعلاً داشتن گوشی های مدرن و پیشرفته برای همان جماعت نوعی کلاس و رجحان محسوب می شود! تا جایی که با عرضه هر مدل گوشی جدید به بازار این افراد گوشی خود را با گوشی جدید معاوضه می کنند و یا اقدام به خرید گوشی جدید می کنند. امکانات و ویژگی های گوشی های جدید هم برای گوشی باز ها چندان مهم نیست و فقط روز بودن گوشی برایشان مهم است.
هر چند گوشی های جدید امکانات و نرم افزار های پیشرفته و جدید دارند ولی اکثر این افراد به دلیل آشنا نبودن به زبان انگلیسی حتی قادر به استفاده از ساده ترین نرم افزار ها نیستند و تنها به گوش کردن موسیقی،پخش فیلم و بازی کردن با گوشی جدیدشان بسنده می کنند!
گوشی های جدید اشکال و مدل های مختلفی دارند و قیمت آنها نیز از چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان متغییر است.
رجیستر، نصب نرم افزار ، گارانتی و ...
رجیستر، نصب نرم افزار، گارانتی و ... از جمله عبارات و خدماتی هستند که مفهوم آنها در کشور ما با سایر دنیا تفاوت های بنیادین دارند و تعبیر فروشندگان نیز از این خدمات متفاوت است. آنچه مسلم است این است که یک گوشی نو و آکبند علی الاصول نیازی به ثبت در شرکت سازنده یا همان «رجیستر کردن» ندارد، اما بسیاری از فروشندگان به بهانه های واهی نظیر امکان سوختن گوشی یا بهره مندی از خدمات پس از فروش، خریداران را مجبور به پرداخت وجهی بابت ریجستری می کنند. نصب نرم افزار هم از دیگر منبع درآمد فروشندگان گوشی است که باز هم به دلیل عدم آشنایی مردم به زبان انگلیسی، در آمد سرشاری را نصیب فروشندگان گوشی های جدید می کند. ماجرای گارانتی و گوشی های قاچاق هم از دیگر معضلات بازار دیجیتالی کشور است که عمدتاً خریداران در این مقوله متضرر می شوند و اکثریت مردم به هیج عنوان به گارانتی گوشی ها و سایر تجهیزات اعتقادی ندارند!
تلفن همراه در دست فرزندان ما چه می کند؟
استفاده درست و منطقی از وسایل و تجهیزات جدید، زندگی امروزی را به مراتب آسانتر و ایمن تر می کند. این واقعیت که در زندگی امروزی خانواده ها به دلایل مختلف اجتماعی، اقتصادی و شهرنشینی کمتر در کنار هم هستند یک واقعیت ملموس است. بنابراین هر قدر وسایل ارتباطی سهل الوصول تر باشند، نوعی خاطر جمعی اجتماعی حاصل می شود و این ارتباط حتی به صورت مجازی هم ارزشمند است. بنابراین خانواده ها سعی می کنند با تهیه این تجهیزات برای فرزندان خود ارتباط خود را با کودکان بیشتر کرده و به قولی مراقبت خود را از آنان بیشتر کنند. هر چند نفس این ایده پسندیده و صواب است اما در عمل گاهی اوقات مفسده هایی نیز در این کار نهفته است:
الف) ایجاد حریم کاملاً خصوصی و رمز دار: در گذشته اگر فرزندان قصد تماس با دوستان خود را داشتند ارتباط از طریق تلفن انجام می شد و عمدتاً این کار در منزل و در حضور سایر اعضای خانواده انجام می شد و حریم ها و حرمت ها نیز بالتبع رعایت می شد و امکان برقراری تماس های غیر عادی و ناصواب کمتر بود. امروزه برقراری ارتباط محرمانه با سایرین در هر مکانی و در هر ساعت از شبانه روز ممکن است. در ضمن با گسترش استفاده از تلفن همراه که اکثراً دارای رمز و کد هستند، امکان کنترل و بررسی تماس های فرزندان به حداقل خود رسیده است و در برخی موارد اصلاً امکان پیگیری وجود ندارد. مگر اینکه کار به جاهای باریک بکشد و از طریق مراجع قضایی رد یابی تماس ها صورت پذیرد.
ب) بازی در اکثر اوقات شبانه روز: در حدود ۳۰ سال است که بازی های ویدیویی پا به عرصه حیات گذاشته اند و بخشی از زندگی افرادی شده اند که در منزل فرزند کم سن و سال دارند. هرچند استقبال از بازی های رایانه ای در میان بزرگسالان نیز کم نیست؛ اما قشر عظیم و پرطرفدار این بازی ها را کودکان و افراد کم سن و سال تشکیل می دهند. تا جایی که بازی های کامپیوتری و دیجیتالی به عنوان یک بخش مهم و حتی یکی از وظایف ذاتی کودکان در خانواده جا باز کرده است و اغلب کودکان بازی های دیجیتال را به تماشای فیلم و کارتون و حتی سایر تفریحات سالم بدنی ترجیح می دهند.
مضرات بازی های دیجیتالی بر همگان آشکار است. اعتیاد به بازی های کامپیوتری و آنلاین اولین و خطرناک ترینِ مضرات این بازی ها محسوب می شود. طبق تحقیقات اخیر یکی از دلایل بدخلقی و خشن بودن کودکان و نوجوانان و زور آزمایی های آنان ، استفاده مکرر از بازی های اکشن و خشن بوده است.
 اتلاف وقت، عدم تحرک، تحلیل قوای جسمانی و بصری، ضایعات فیزیکی و ارتوپدی نیز از دیگر مضرات انجام مستمر بازی های دیجیتال است که امروزه علاوه بر انجام در خانه به وسیله رایانه، لپ تاپ، تبلت و ... در مسیر راه خانه نیز در اتوبوس، سرویس و مراسمات مهمانی نیز از طریق تلفن همراه قضای آن به جا آورده می شود!
پ) فیلم های غیر اخلاقی در گوشی ها: یکی از دلایلی که کارشناسان کودک و نوجوان تاکید دارند که خانواده ها برای فرزندان خود گوشی های ساده و فاقد امکان جابجایی فایل( بلوتوث) و پخش فیلم خریداری کنند، امکان رد و بدل کردن فیلم های غیر اخلاقی است. امکان انتقال مالتی مدیا یا همان انتقال صوت و تصویر شاید در صورت کنترل نشدن توسط خانواده اولین گام برای ایجاد فساد اخلاقی در نوجوانان می باشد. امروزه در دنیای مجازی متاسفانه فیلم ها و تصاویر مختلف غیر اخلاقی به دلایل مختلف به اشتراک گذاشته می شوند که هر قدر کودکان از این فضا دور باشند، کنترل و تربیت آنها آسان تر خواهد بود. 
لپ تاپ، گوشی، تبلت یا نوت بوک و ...
با شتابی که صنعت IT  یا همان فن آوری اطلاعات در پیش گرفته است، بی شک هر روز شاهد عرضه مدل های جدید از وسایل و تجهیزات مدرن و پیشرفته خواهیم بود که اگر مسیر استفاده صحیح از آنان را به کودکان خود آموزش دهیم، قطع به یقین تبعات مثبتی به همراه خواهد داشت. ولی اگر استفاده از این تجهیزات ضابطه مند نباشد و از روی چشم و هم چشمی و به قولی باری به هر جهت خریداری شود، علاوه بر اتلاف وقت و هزینه، تبعات منفی و بعضاً ناگواری به همراه خواهد داشت که در برخی موارد امکان جبران نیز وجود ندارد.
 بنابراین توصیه می شود والدین گرامی قبل از اقدام به خرید تجهیزات الکترونیکی و دیجیتالی جدید، موارد استفاده و لزوم آن را با فرزندان خود مطرح و در صورت نیاز واقعی اقدام به خرید آن کنند.
امروزه اکثر مکان های عمومی نظیر دانشگاه ها، آپارتمان ها، هتل ها، برخی ورزشگاه ها و ... به اینترنت وایرلس یا بدون سیم تجهیز شده اند و یا با پرداخت ماهیانه یک صد هزار ریال گوشی یا سایر تجهیزات شما قابلیت اتصال دائم به اینترنت پیدا می کنند. هر چند دسترسی دائم به اینترنت برای کسانی که کار علمی و تحقیقاتی انجام می دهند، یک معجزه و یک مزیت غیر قابل باور محسوب می شود، ولی بسیاری از جوانان در جامعه کنونی نحوه صحیح استفاده از فن آوری را نمی دانند و تقریباً نود درصد از وقت خود از گشت و گذار در دنیای مجازی را به سرگرمی می پردازند. بماند که در محافل و مجالس عمومی و خصوصی نیز بسیاری از افراد جوان حتی بزرگسالان به جای مراوده با نزدیکان و اقوام به بلوتوث بازی و جستجو در صفحات وب مشغول هستند.
نقش رسانه در اشائه فرهنگ استفاده صحیح از فن آوری
نقش رسانه ملی در جا انداختن یک فرهنگ یا حذف یک ضد فرهنگ بر هیچ کس پوشیده نیست. اما در سال های اخیر متاسفانه رسانه ملی مسیر خوبی در این زمینه طی نکرد. علی رغم قابلیت های بالای این نهاد در اطلاع رسانی و پرداختن به موضوعات مهم و اساسی، اخیراً شاهد تبلیغاتی هستیم که مردم - علی الخصوص کودکان- را به استفاده بیشتر از تلفن تشویق می کند؛ آن هم با شرکت در مسابقات سخیفی با سوالاتی کوته فکرانه و عجیب نظیر «آیا ماست سفید است؟!» و یا « آیا بستنی گرم است؟» و ... که در واقع این مدل تبلیغ و مسابقه زیر سوال بردن شعور مخاطب است!
البته گاهی اوقات برنامه های در خصوص تقبیح استفاده بیش از فن آوری در قالب تیزر پخش می شود که بلافاصله با یک تبلیغ دیگر خنثی می شود. به عنوان مثال چندی قبل شاهد پخش یک تیزر از صدا و سیما در خصوص تبریک جشن تولد بودیم که با این مضمون که تبریک پیامکی جای تبریک حضوری و شرکت در مراسم جشن تولد را نمی گیرد و در همان مقطع و در زمان پخش این تیزر، یکی از اپراتور ها تبریک تلفنی و پیامکی را تبلیغ می کرد و بر این باور بود که مشکل تنهایی افراد را می توان  با پیامک حل کرد!
امید است مسئولین دیدگاه خود را در خصوص نحوه توسعه و استفاده از فن آوری های نوین تغییر دهند و با فراهم کردن بستر استفاده منطقی از اینترنت مثل حمایت از تولید و توسعه کتاب های دیجیتال و صوتی، انتشار فایل های آموزشی صوتی و تصویری، ارسال حدیث و جملات آموزنده از طریق پیامک و آموزش های لازم از طریق صدا و سیما یا سایر ادارات فرهنگی کشور، روند به کارگیری فن آوری های جدید را تغییر دهند و مردم برای جستجوی نتایج فوتبال، قیمت سکه و یا گوش کردن به آهنگ مورد نظرشان، تبلت 3 میلیونی و 24 سانتی متری در جیب خود نگذارند!