استاندارد در پارک ها و شهر بازی ها به بازی گرفته می شود...

به گزارش خبرگزاری فارس از گرگان، بعد از ظهر یک روز تابستان است. خانواده به اصرار بچه ها برای ساعتی تفریح به پارک می روند. اکثر وسایل بازی پارک زنگ زده و رنگ رو رفته اند. برخی از آنها شکسته اند و بقیه نیز شرایط مناسبی ندارند. در کنار پارک بازی یک قصر بادی نیز دایر شده و بچه ها با شور و نشاط از روی آن سر می خورند. برای استفاده از آن نیازی به تهیه بلیط نیست. کافی است بچه ها دو هزار تومان ناقابل به متصدی پرداخت کنند و وارد قصر رویاهایشان شوند! کنار قصر بادی اثری از تابلوی قوانین و شرایط استفاده از قصر دیده نمی شود. فاطمه 4 ساله و علی 8 ساله هم برای بازی وارد محوطه می شوند. اما هنوز چند دقیقه از بازی شان نگذشته است که ناگهان بخشی از دیواره قصر سوراخ می شود و باد قصر بلافاصله خالی می شود و تعدادی از بچه ها از پشت قصر به زمین سقوط می کنند. این ماجرا و ماجراهایی از این دست حکایت پارک ها و شهر بازی هایی که در اکثر شهر های استان کم و بیش رخ می دهند.

اهمیت بازی در سنین کودکی
اهمیت بازی در سنین کودکی و نقش آن در شکل گیری شخصیت کودکان و میزان یادگیری اصول و آموزه های اجتماعی بر هیچ کس پوشیده نیست و اکثر کارشناسان و متخصصین علوم روان شناسی نیز بر این نکته تاکید دارند که بازی در فرآیند شکل گیری شخصیت کودکان نفش مهمی ایفا می کند. بنابراین خانواده ها سعی می کنند با اختصاص دادن بخشی از اوقات فراغت کودکان شان ]علی الخصوص در تابستان[ به انجام بازی در فضا های روباز نظیر پارک ها و شهر بازی ها، ضمن فراهم کردن محیطی شاداب و و فرح بخش برای آنها، راه های رسیدن به تکامل شخصیتی و فیزیکی آنها را هموار کنند.
الفبای بازی در مکان های عمومی
بازی در مکان های عمومی و به صورت گروهی ، تفاوت هایی با بازی در منزل دارد. از آنجا که بازی در مکان های عمومی نظیر مدارس، مهدهای کودک، پارک ها و شهر های بازی  به صورت گروهی می باشد و از وسایل مختلف بازی استفاده می شود، رعایت نکات ایمنی و داشتن آگاهی از نحوه استفاده از وسایل بازی موجود بیش از مکان های دیگر ضروری است. در این مکان ها مربیان یا متصدیان پارک ها باید در حین بازی در فضای باز و استفاده از وسایل بازی ، علاوه بر آموزش نحوه استفاده از وسایل بازی به سایر مسائل نظیر ایستادن در صف ، مراقبت از بچه های کوچکتر و مراعات قوانین بازی گروهی نیز توجه داشته باشد. کنترل بچه ها در حین بازی در فضا های باز و استفاده از وسایلی که عموماً متحرک هستند امری لازم و محتوم است و در صورت عدم رعایت نکات ایمنی ممکن است سلامت کودکان به خطر بیفتد. البته رعایت موارد فوق در صورتی مثمر فایده خواهد بود که در پارک ها و شهر های بازی از وسایل استاندارد و با کیفیت استفاده شود. رعایت استاندارد ایمنی در مهدهای کودک، پارک ها و شهر های بازی به منظور جلوگیری از بروز هرگونه حوادث الزامی است. سازمان ملی استاندارد تاکنون 32 فقره استاندارد ملی در مورد اجرای استانداردهای اسباب بازی، تجهیزات زمین بازی، تجهیزات شهربازی، اجرای استاندارد این مکان ها و استانداردهای مرتبط با ایمنی کودکان تدوین کرده است.
شادی و تفریح یا دلهره و استرس
هر چند کمتر خانواده ای در هنگام انتخاب شهر بازی یا پارک به استاندارد بودن وسایل بازی آن توجه می کند، ولی رعایت مسائل امنیتی و استاندارد وسایل بازی از سوی مسئولین فضای سبز پارک ها یا گردانندگان شهرهای بازی امری ضروری است. امروزه در اکثر پارک ها یا شهر های بازی استان کمتر به مسائل ایمنی توجه می شود. بست های شکسته، بلبرینگ های زنگ زده و معیوب، زنجیرهای غیر مطمئن و نامتوازن تاب ها، کف سازی خطرناک مملو از سنگ و ماسه وشن، وسایل بازی فلزی کهنه و غیر استاندارد و ... حاکی از به بازی گرفته شدن استاندارد در شهر های بازی و پارک ها است. وجود این وسایل غیر استاندارد در پارک ها علاوه بر احتمال بروز حوادث ناگوار برای کودکان، باعث افزایش دلهره و نگرانی والدینی می شود که برای گذراندن ساعاتی خوش به این مکان ها می روند.
استاندارد در پارک ها و شهر های بازی استان
در اکثر کشور های دنیا استانداردهای مختلفی برای وسایل بازی تعریف می شود. به طور کلی وسایل بازی از ۲ نظر فیزیکی و شیمیایی بررسی می شود. از نظر شیمیایی شامل آزمون های بررسی میزان آرسنیک، باریم، کادمیم، کرم، سرب و جیوه در مواد به کار رفته در وسایل بازی است. همچنین از نظر فیزیکی نیز شامل آزمون های بررسی مواردی نظیر داشتن لبه تیز، نوک تیز، سقوط، گشتاور،کشش، فشردگی، مواد، استفاده درست و  نادرست، پرتاب و انواع صداها، احتمال شکستن و ... می باشد. بدون شک بررسی این موارد نیاز به متخصصین و افرادی دارد که در این زمینه تجربه کافی دارند، در صورتی که در کشور ما عمدتاً انجام خرید وسایل بازی جهت پارک ها و شهر های بازی توسط مسئولین خرید سازمان ها انجام می شود که مسلماً شناختی از مواد شیمیایی مجاز در ساخت وسایل بازی ندارند و بیشتر به نام شرکت ها، نحوه همکاری آنها و یا نوع پرداخت مبالغ اهمیت می دهند.
در نصب و نگهداری این وسایل نیز باز هم به تجارب متخصصین امر نیازی احساس نمی شود و هر وقت وسیله ای کاملاً از کار بیفتد یا شکستگی و استهلاک آن کاملاً مشهود باشد، تعویض یا تعمیر می شود و عملاً از بازدید های دوره ای خبری نیست. دلیل این مدعا حوادث ریز و درشتی که بعضاً در پارکها، شهر های بازی و مهدهای کودک شهرستان ها رخ می دهد.
    اصول ایمنی در شهر های بازی، پارک ها و مهدکودک ها:
از مهمترین فاکتورهای ارزیابی ایمنی در شهر های بازی، پارک ها و مهدکودک ها، سطح فضای بازی، طراحی وسایل ، مراقبت و نگهداری از وسایل می باشند.
 سطح زمین بازی:
 سطح زمین بازی یکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده میزان جراحت هنگام افتادن از وسایل بازی می باشد. سطح زیر وسایل بازی باید به اندازه کافی نرم و حجیم باشد تا هنگام سقوط بچه ها مانع آسیب دیدگی شود. سیمان، آسفالت ، بتن و سنگ فرش به هیچ عنوان برای سطح زیر وسایل بازی مناسب نیستند و غیرایمن و غیرقابل قبول هستند. چمن، خاک و خاک فشرده نیز نامناسب هستند ، چرا که آب و هوا و نوع پوشش بچه ها باعث کم شدن قابلیت این مواد در محافظت از بچه ها می شوند.  سطح بازی باید عاری از آب و نخاله های مختلف نظیر صخره، شاخه ، ریشه درخت و ...  باشد تا باعث زمین خوردن بچه ها نشود. همچنین این سطح باید فاقد موادی نظیر چوب شکسته و آهن زنگ زده یا تکه های سیمان و سنگ شکسته باشد.  سطح محوطه بازی باید از مواد نرمی مانند خاک اره، شن، ماسه نرم، کانوچوی نرم شده پر شده باشد. سنگفرش ساخته شده از مواد کائوچوئی که از نظر ایمنی تست شده باشد نیز مناسب است. سطح زیر وسایلی که کمتر از 5/2 متر ارتفاع دارند ، باید حداقل 30 سانتی متر از مواد نرم ذکر شده پر شده باشد. در ضمن مواد نباید به صورت بسته بندی مورد استفاده قرار گیرند چون خاصیت نرم بودن و انعطاف پذیری آنها کم می شود.   اگر ارتفاع بچه ها و سطح (مثلاً پریدن از سکو) بالاتر از 7/3باشد، این سطح مناسب و ایمن نیست و باید از هرگونه پریدن خوداری شود .در مجموع استفاده از تجهیزات با ارتفاع بلند در مهد های کودک جایز نیست.فضای پشت وسایل بازی نیز تا 2 متر باید از مواد نرم پر شده باشد. با توجه به بلندی سرسره و تاب استفاده از مواد نرم در اطراف این وسایل بیش از سایر وسایل ،ضروری می نماید. در ضمن به خاطر داشته باشید استفاده از مواد نرم از بروز حوادث نمی کاهند ، بلکه باعث رساندن جراحت به حداقل می شوند و رعایت ایمنی در هر حال ضروری و طبیعی است.  همچنین هر قدر که ارتفاع تجهیزات بیشتر باشد خطر جراحت و سقوط از آن بیشتر است و مراقت بیشتر از کودکان در این مکان ها ضروری است.
    طراحی و فضا:
ذکر این نکته بسیار اهمیت دارد که تجهیزات بازی باید برای دو گروه سنی متفاوت طراحی شوند. گروه سنی  2 الی 5 سال (پیش دبستانی) و 5 الی 12 سال (کودکان مدرسه ای). در مکان های استاندارد و ایمن،  فضای محیط بازی این در گروه سنی کاملاً متمایز از یکدیگر می باشند. به منظور جلوگیری از ازدحام و آسیب دیدگی، بچه های کوچک نباید از تجهیزات گروه سنی بزرگتر استفاده کنند. به علاوه بچه های بزرگتر نیز نباید از وسایل گروه کوچکتر استفاده کنند چرا که وسایل کوچک و فضای اختصاص یافته به آنها ممکن است برای بزرگترها دردسر ایجاد کند. چند نکته که باید در چیدمان تجهیزات و وسایل بازی به آنها توجه کرد.
 برای وسایلی که در ارتفاع قرار دارند ،  حتماً باید نرده های ایمنی و  حفاظ نصب شود.
وسایل با ارتفاع بالاتر از 67 سانتی متر  باید حداقل 70/2 متر  از یکدیگر فاصله داشته باشند.
تاب ، الاکلنگ و دیگر تجهیزات دارای حرکت ، باید در فضایی جدا از محل بازی سایر بچه ها قرار داده شوند.
 تاب باید حداقل 2 حفاظ داشته باشد.
 هر تاب باید حفاظ مخصوص به خود را داشته باشد.
 هر تاب باید حداقل 60 سانتی متر از دیگری فاصله داشته باشد و حداقل 67 سانتی متر از فضای سایر وسایل و نرده ایمنی فاصله داشته باشد.
این وسایل نباید دارای قسمتی باشند که خدای ناکرده سر، دست، پا، عضو دیگر آنها داخل وسیله گیر کند. کلیه منافذ و جاهای باز (مثلاپله های نردبان سرسره) نباید کمتر از 9 سانتی متر یا بیشتر از 32 سانتی متر باشند.  وسایلی با قسمتهای متحرک نظیر تاب، الاکلنگ نباید دارای قسمتی باشند که دست یا سایر قسمتهای بدن بچه ها در آن گیر کند. سطح این وسایل نباید دارای خوردگی یا زنگ زدگی باشد و باعث به وجود آمدن جراحت در اندام بچه ها شوند.
    نگهداری و مراقبت
 فرقی نمی کند که بچه در خانه بازی کند یا در یک مهد کودک یا پارک یا شهر بازی؛ تمیز و ایمن بودن وسایل جزء نکات ضروری می باشند. هیچ وسیله ای نباید شکسته یا خراب باشد. وسایل فلزی نباید زنگار داشته باشند ، وسایل چوبی نباید ترک داشته باشند، یا تراشه ریز داشته  باشند. حصار اطراف محوطه وسایل بازی باید کامل و به اندازه  باشد تا مبادا بچه ها به طور ناگهانی از آن خارج یا وارد آن شوند. (با حالت دو)  مواد پوشاننده سطح محیط بازی علی الخصوص اطراف تاب، سرسره، چرخ وفلک، باید به طور مرتب کنترل شوند تا حالت نرمی خود را حفظ کنند. تجهیزات بازی  باید از مواد بادوام و استاندارد ساخته شده باشند که از هم جدا نشوند و در اثر تغییرات آب و هوا خراب نشوند. بخش هایی نظیر قسمتهای سفت ، قسمتهای قلاب مانند ، پیچ ها و یا لبه های تیز و انتهایی را باید به طور مرتب بازدید کرد. در صورت استفاده از جعبه ماسه بادی یا استخر توپ  باید دائما جعبه را از نظر وجود اشیاء خارجی نظیر وسایل تیز، شیشه شکسته، سنگ ریزه و کنترل کرد و در صورت مسقف نبودن فضا. هنگام شب روی آنها با یک لایه محافظ پوشیده شود تا مانع نفوذ حیوانات و حشرات به داخل آن شود.
سخن آخر
در جامعه کنونی که بازی های رایانه ای و مجازی، تحرک و جنب و جوش را در کودکان و نوجوانان به حداقل رسانده اند و از سویی دشمن به قصد تهاجم فرهنگی با همین ابزار بازی و سرگرمی های مجازی، قدرت اندیشیدن و تفکر را در نسل جوان نشانه رفته است و با تولید انواع بازی های رایانه ای و کامپیوتری سعی در تغییر نگرش و تفکر نسل جوان در حال رشد را دارد، انجام بازی در فضاهای شاد و متنوع و به صورت دسته جمعی می تواند به عنوان راهکاری در کاهش اثرات مخرب این نوع بازی های رایانه ای باشد. به علاوه تحرک و جنب و جوش در سنین کودکی باعث تقویت قوای جسمی و ذهنی کودک در بزرگسالی خواهد شد. فلذا توجه به استاندارد های لازم و ایجاد فضاهای ایمن در سطح شهر ها جهت پر کردن اوقات فراغت نسل جوان تر بیش از گذشته ضروری به می رسد. امید است متولیان امر و مسئولین محترم شهر داری ها و فضای سبز در ایجاد، توسعه و نگهداری و بازدید علمی از فضاها و مکان ها بازی کودکان، راه را توسعه همه جانبه کودکان امروز و آینده سازان فردا هموار سازند تا خانواده ها در انتخاب گزینه پارک یا شهر بازی برای پر کردن اوقات فراغت فرزندان شان به خود تردید راه ندهند و نگران خطر آفرین بودن وسایل شهر های بازی و پارک ها نباشند .
وحید حاج سعیدی