امنیت اجتماعی و فرهنگی حلقه مفقوده سفر های درون شهری

باسمه تعالی

امنیت اجتماعی و فرهنگی در سفر های درون شهری

به قلم وحید حاج سعیدی

چند قطعه مجسمه با شمایل عجیب و مبهم از شیشه جلوی خودرو آویزان هستند. روی بازو ها و دستهای راننده که پسر جوانی است، آثار خالکوبی و خود زنی دیده می شوند. راننده شیشه سمت شوفر را پائین داده است و هر از گاهی دود سیگارش را از پنجره بیرون می دهد. صدای ضبط بالا است و جناب متین دو حنجره با صدایی نخراشیده در حال عربده کشی و هنرنمایی است. دختر جوان به ساعتش نگاه می کند و دلش می خواهد زود تر به مقصد برسد. صندلی عقب خالی است ولی از سوار کردن مسافر خبری نیست. بالاخره به مقصد می رسند و راننده جلوی دانشگاه ترمز می کند و در حالی که با نگاه های آلوده و مسموم از آینه عقب دختر جوان را می آزارد، باقیمانده کرایه را با لبخند پس می دهد!

این حکایت اوضاع مسافرت درون شهری با برخی مسافرکش های شخصی فاقد مجوز است که بدون هیچ گونه محدودیتی در شهر های کوچک و بزرگ مشغول خدمت رسانی به خلق الله با اعمال شاقه هستند!

در سال های اخیر به دلیل برخی سیاست های غلط داخلی و خارجی، قاچاق کالا و ارز، واردات بی رویه کالا، مهاجرت افراد به شهر های بزرگ، از بین رفتن رونق کشاورزی و دامداری و ... شاهد رشد روز افزون و چشمگیر نرخ بیکاری در سطح جامعه بوده و هستیم. از دست رفتن موقعیت های شغلی فعلی، کمبود فرصت های شغلی جدید و گسترش شغل های سایه و موقت نیز از دیگر تبعات این نابسامانی های اقتصادی در این سال ها به شمار می آیند.  از سویی در آمد افرادی که حتی دارای شغل ثابت نیز هستند، چندان مکفی نیست و تلاش در جهت یافتن شغل دوم و سوم، امید بیکاران را برای یافتن شغل کمرنگ و کمرنگ تر می سازد. با این وجود یکی از مشاغلی که افراد دارای شغل یا بیکار مبادرت به انجام آن می کنند اقدام به مسافرکشی با خودروی شخصی می باشد. در موقعیت کنونی جامعه مسافر کشی یکی از مشاغل با درآمد نسبی است که اقدام به آن به جز داشتن یک خودرو نیاز به آموزش، داشتن مدرک مرتبط و حتی مجوز ندارد و شما اگر یک خودروی سواری داشته باشید می توانید در هر جای کشور که بخواهید اقدام به جابجایی مسافر کنید. متاسفانه افرادی که داری شغل نیز هستند در مسیر خانه تا محل کار و بالعکس ، جابجا کردن چند مسافر را وظیفه ذاتی خود می دانند و البته خودشان آن را کمک هزینه بنزین می نامند! هر چند بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران اقدام به جابجایی مسافر بدون داشتن مجوز از مصادیق آدم ربایی محسوب می شود و راننده  تحت پیگرد قانونی قرار می گیرد ولی اگر نیم نگاهی به تعداد خودروهای شخصی فاقد مجوز که در سطح خیابان ها مشغول مسافر کشی هستند بیاندازیم متوجه می شویم که این قانون بیشتر شبیه یک شوخی است و اکثر رانندگان حتی از وجود چنین قانونی اظهار بی اطلاعی می کنند! البته در این سالها دولت های مختلف تلاش هایی برای ساماندهی وضعیت خودروهای مسافر کش صورت داده اند ولی کماکان وضعیت نا مطلوب است و هنوز امکان تشخیص خودروی مسافر کش دارای مجوز از خودروی فاقد مجوز وجود ندارد و برای سوار شدن به خودروهای مسافرکش فقط باید به خدا توکل کرد!

برخورد با خودروهای مسافر کش غیر مجاز ؛ از حرف تا عمل

متاسفانه با افزایش تعداد خودروهای مسافرکش شخصی عملاً امکان برخورد قانونی با آنها میسر نیست؛ چرا که از سویی آنها به صورت خودجوش به ناوگان حمل و نقل خودرویی کشور اضافه شده اند و حذف یکباره آنها ( به فرض محال) باعث برهم خوردن توازن و پتانسیل ترافیکی شهر می شود؛ از سوی دیگر برخورد قهری و ضربتی با این پدیده تبعات و آثار منفی دیگری به جا خواهد گذاشت که اقدام به فعالیت های مجرمانه و گسترش فساد یکی از آنهاست. متاسفانه متولی ساماندهی یا برخورد با این پدیده هم هنوز در کشور تعریف نشده است و در برخی شهر ها فرمانداری و شورای ترافیک اقداماتی را به عمل می آورند و در جاهای دیگر شورای شهر و راهنمایی و رانندگی. خلاصه متولی مرتب کردن این کلاف سردرگم چندان مشخص نیست و پیچ های این کلاف هر روز بیشتر و بیشتر در هم تنیده می شوند.

امنیت فرهنگی و اخلاقی، خواسته مسافران

بدون شک افزایش برخی ناهنجاری های اخلاقی و گرفتاری های ترافیکی ماحصل گسترش این پدیده، قابل اغماض و چشم پوشی نیست و باید چاره ای جدی در خصوص آن اندیشید. باید اشاره کرد کشور اسلامی ما ایران یکی از امن ترین کشور های دنیاست و در حکومت اسلامی جز این هم انتظار نیست. تعصب و غیرت جوانان ایرانی ، بافت مذهبی و وجود غیرت دینی و تلاش های شبانه روزی دلاوران نیروی انتظامی از جمله دلایل امنیت پایدار در کشور می باشند. اما متاسفانه هر از گاهی در جراید شاهد اخباری از تجاوز به عنف، سرقت از مسافرین و تعارضات جسمی و کلامی علی الخصوص در مورد بانوان از سوی رانندگان مجهول الهویه ای هستیم که با ماشین های شخصی به ظاهر اقدام به مسافر کشی می کنند. اما نکته ای که در این بین کمتر به آن توجه شده ، این است که امنیت اجتماعی در سفر های درون شهری فقط شامل حفاظت از جان و مال مردم در وسایل نقیله نمی باشد. مردم به خصوص جمعیت نسوان انتظار دارند در سرویس های عمومی حمل و نقل ، از گزند نگاه های ناپاک و مسموم برخی رانندگان نیز در امان باشند. قصد توهین به کسانی که برای در آوردن لقمه ای نان حلال صبح تا شب در گرمای طاقت فرسا دنده جابجا می کنند نداریم ولی ذکر این نکته ضروری است که در فرهنگ رانندگان با مرام و با معرفت، مسافر ناموس راننده است و بر این باورند تا زمانی که مسافر در خودرو نشسته است بر گردن راننده حق دارد. اما این در خصوص برخی رانندگان صدق نمی کند و حتی نوع نگاه آنها به مسافر با نگاه رانندگان منصف و با ایمان متفاوت است. معضلات این گونه خودروهای فاقد مجوز فقط مربوط به مسائل ترافیکی و شغلی محدود نمی شود و گاهی اوقات مشکلات فرهنگی و اخلاقی آنها آزاردهنده تر از گرفتاری های ترافیکی و شغلی به وجود آمده توسط آنهاست. استفاده از پوشش های نامناسب دارای آستین کوتاه گاهاً با تصاویر گروه های شیطان پرستی و عبارات انگلیسی غیر فرهنگی، نمایش خالکوبی و آثار ضرب و جرج بر روی دست و بازوها، استعمال دخانیات، استفاده از ادبیات لمپنیسم و نامناسب و گاهاً دور از نزاکت ، گوش دادن به موسیقی های هنجار شکن با صدای بلند، رانندگی با سرعت غیر مجاز، دودی کردن شیشه خودرو ، عدم امکان ردگیری خودرو یا شناسایی راننده در صورت تعرض جسمی یا کلامی و یا حتی جا گذاشتن وسیله داخل خودرو، عدم پایبندی به نرخ های مصوب و ... از دیگر مواردی هستند که باعث تکدر خاطر و نگرانی خانواده ها در سفر های درون شهری می باشند.

سخن پایانی

آنچه مسلم بیشتر شکایات و گرفتاری های مربوط به مسافرت های درون شهری مربوط به خودروهایی است که هیچ نشانی از مسافر کش بودن روی بدنه آنها دیده نمی شود و مسافرین مجبورند گاهی اوقات به دلایل مختلف نظیر گرما یا سرمای هوا و داشتن عجله به اجبار از آنها استفاده کنند. هر چند توصیه کارشناسان محترم راهنمایی و رانندگی و عزیزان نیروی انتظامی بر عدم استفاده از خودروهای ناشناس است ، ولی گاهی اوقات استفاده از خودرو های شخصی اجتناب ناپذیر است. در اکثر کشور های پیشرفته دنیا مشخصات کامل راننده به صورت یک تابلوی کوچک روی داشبورد یا کنار آینه نصب شده است یا حداقل اسم راننده به صورت اتیکت روی سینه اش نصب است ، اما در کشور ما که علی الاظاهر جابجایی مسافر نیاز به اخد مجوز ندارد و صرف داشتن خودرو و کمی حوصله جهت کل کل با مسافران برای تصدی این شغل کفایت است، بالتبع درج مشخصات راننده نیز در خودرو ضرورتی ندارد! شاید نصب یک برچسب یا تغییر رنگ در کاپوت جلو و عقب در جهت ساماندهی این قبیل خودروها که زمانی مطرح شده بود بتواند مانع بسیاری از گرفتاری ها شود. پیشنهاد می گردد یک بار هم که شده مسئولان طرح ساماندهی خودروهای مسافر کش را به صورت جدی پیگیری کنند و با همفکری و تعامل ادارات و نهاد های وابسته ، اوضاع مسافر کش های شخصی را ساماندهی کنند تا علاوه بر ایجاد شغل، از دغدغه های خانواده ها در مورد مسافرت های درون شهری فرزندانشان بکاهند. شاید فردا دیر باشد.